۰۲۱-۵۸۱۲۹
nezarat@ircg.ir
۰۲۱-۵۸۱۲۹
nezarat@ircg.ir
اﺛﺮ ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺮﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﺼﺐشناختی ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻮرﻣﻮنی و ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى اﻣﺮوزه ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ فاکتور ﻣﻬﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﺼﺐشناختی اﻓﺮاد از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاى ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﻫﺪف اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﻋﺼﺐ شناختی ﺑﺎزى راﻳﺎﻧﻪاى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺮ ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ میﺑﺎﺷﺪ. ﺗﻌﺪاد ١٠ داوﻃﻠﺐ داﻧﺸﺠﻮ ﺧﺎﻧﻢ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ در ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ.، ﻫﻤﻪ ﺗﺴﺖﻫﺎ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك از از ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ اﺧﺬ ﮔﺮدﻳﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﺑﺰاق ﺑﺮاى ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻴﺰان ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول و اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز ﺟﻤﻊ آورى ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ٥ سیسی ﺧﻮن ﻗﺒﻞ و در ﻟﺤﻈﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺮك ﺗﺮس ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ ﻫﻮرﻣﻮن اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. ﺛﺒﺖ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه اﻟﻜﺘﺮو اﻧﺴﻔﺎﻟﻮ ﮔﺮاف EEG، ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى و ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. آﻧﺎﻟﻴﺰ دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار R و ﻣﺘﻠﺐ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻠﻈﺖ اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز وﻛﻮرﺗﻴﺰول بزاقی در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى اﻓﺰاﻳﺶ معنیدار را ﻧﺸﺎن داد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺮﻣﻮن اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻮان اﻟﮕﻮى ﺷﺎﺧﺺ استرسی و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻮان ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪ. ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺗﺮﺳﻨﺎك میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺒﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻏﻴﺮ طبیعی ﺳﻴﺴﺘﻢ استرسی دﺳﺘﮕﺎه عصبی ﻣﺮﻛﺰى اﻓﺮاد ﺷﻮﻧﺪ. اﺳﺘﺮس ناشی از ﺗﺮس میﺗﻮاﻧﺪ بعضی اﻟﻤﺎنﻫﺎى ﻋﺼﺐشناختی را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﺪ.
١- ﻣﻘﺪﻣﻪ
بازیهای راﻳﺎﻧﻪاى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻓﺎﻛﺘﻮر محیطی دﻳﮕﺮ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﻓﺘﺎرى- شناختی در ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺧﻮد میﺷﻮد ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎزىﻫﺎى رایانهای ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاى ﻣﺘﻔﺎوت، ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬارى رﻓﺘﺎرى -ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن میشود .ﻣﺤﺘﻮاى ﺑﺎزى ﻫﺎى رایانهای ﻧﻘﺶ مهمی در ﺳﻼﻣﺖ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﺳﻴﺐشناسی ﻣﺤﺘﻮاى ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى در ﺣﻮزه ﻋﺼﺐشناختی و ﺳﻼﻣﺖ ﺿﺮورت دارد (Primack et al.,٢٠١٢ Tang & Fox, ;٢٠١٦). بازیهای رایانهای ﺑﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬارى ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺘﮕﺎه عصبی در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ و منفی ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات رﻓﺘﺎرى -ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻓﺮاد میشود. ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻣﺤﻴﻄﻲ میﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺮك ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻏﺪد درون رﻳﺰ ﺷﻮد. ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺗﺮﺷﺢ طبیعی ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻮرﺗﻴﺰول، اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز و اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ، ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼﻻت رﻓﺘﺎرى - شناختی در ﻓﺮد میشود. اﺳﺘﺮس ﻣﺰﻣﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﻣﺤﻮر ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس- ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ- ﻏﺪه آدرﻧﺎل١HPA میباشد. ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎى ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺎﺳﺦﻫﺎى استرسی در ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس و ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻐﺰ میباشد. در ﻣﺤﻮر HPA، ﻫﻮرﻣﻮن آزادﻛﻨﻨﺪه ﻛﻮرﺗﻴﻜﻮﺗﺮوﭘﻴﻦ از ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس، ﺑﻪ ﻏﺪه ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ قدامی رﺳﻴﺪه و در آنﺟﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﺷﺢ آدرﻧﻮ ﻛﻮرﺗﻴﻜﻮ ﺗﺮوﭘﻴﻦ و ﺑﺨﺶ ﻗﺸﺮى ﻏﺪه آدرﻧﺎل ﺳﺒﺐ ﺗﺮﺷﺢ ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول میشود. بازیهای راﻳﺎﻧﻪاى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺮك ﺳﺒﺐ ﺗﺮﺷﺢ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ هورمونی ﻛﻮرﺗﻴﺰول (ﻣﺎرﻛﺮ اﺳﺘﺮس) و اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز (ﻣﺎرﻛﺮ ﺗﺮس) میشود (Dickerson & Kemeny,٢٠٠٤ ; Haddad, Saade, & Safieh-Garabedian, ٢٠٠٢ ; Urs M Nater & Rohleder,٢٠٠٩). ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ HPA ﺳﺒﺐ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﻧﻮرو ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ و ﺳﺴﺒﺐ ﺗﺮﺷﺢ ﻫﻮرﻣﻮن ﻧﻮروﭘﭙﺘﻴﺪ اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ میشود.ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻳﻦ ﻫﻮرﻣﻮن ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻬﻴﻠﮕﺮ در رواﺑﻂ اجتماعی، ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى و ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺘﺮس و اﻇﻄﺮاب اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻘﺶ درمانی در اﺧﺘﻼﻻت ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى روانی ﻣﺜﻞ اﺳﻜﻴﺰوﻓﺮﻧﻴﺎ و اوﺗﻴﺴﻢ دارد (Guastella & Hickie, ٢٠١٦ ; Heinrichs, Baumgartner, Kirschbaum, & Ehlert,٢٠٠٣).
ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت بازیهای راﻳﺎﻧﻪاى ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات هورمونی ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎى ﻣﻐﺰى ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن میشود ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى ﺗﻨﻬﺎ روشی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻧﻼﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى شناختی را ﻧﺸﺎن میدﻫﺪ(Aliyari et al., ٢٠١٥ Bos et al., ;٢٠١٠ Haynes & Rees, ;٢٠٠٦).ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺤﺘﻮاى بازیهای رایانهای ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى شناختی ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ منفی در ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى اﻓﺮاد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ و بررسی دارد.ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺎﻟﻴﺰ دادهﻫﺎ و ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى میﺗﻮان بازیها را آﺳﻴﺐشناسی ﻛﺮد(Griffiths,٢٠٠٢ Krepki, Blankertz, Curio, & Müller, ;٢٠٠٧ ; Tan & Nijholt,٢٠١٠).
در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ بررسی میﻛﻨﻴﻢ آﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول، اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز و اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ در ﮔﺮوه تجربی ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺮاى ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮ میکند؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ در ﺟﻬﺖ منفی؟ آﻳﺎ ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺮس و ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺟﻪ در اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﮔﺮوه تجربی ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺗﻐﻴﻴﺮ میکند؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﻫﺪف در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ بررسی ﺗﻐﻴﻴﺮات هورمونی و ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك و اﺛﺮات شناختی اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺮ ﮔﺮوه تجربی ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت میباشد.
٢- ﻣﻮاد و روش
ﺗﻌﺪاد ١٠ ﻧﻔﺮ از زﻧﺎن داوﻃﻠﺐ ﺑﺎ ﻓﺮاﺧﻮان از ﺳﻄﺢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ سنی ٢٥ ﺳﺎل از ﻣﻴﺎن ١٥ ﻧﻔﺮ اﻧﺘﺨﺎب وارد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦ المللی ﺑﺎ ﻛﺪ اﺧﻼق (١٢٣٤٥ رﻋﺎﻳﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﻮازﻳﻦ اخلاقی، در ﻣﻮرد ﺧﻮﻧﮕﻴﺮى و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﺗﺴﺖﮔﻴﺮى در داوﻃﻠﺒﻴﻦ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺪ.ا ﺑﺘﺪا ﻫﻤﻪ داوﻃﻠﺒﻴﻦ ﻳﻚ ﻓﺮم ﻣﺸﺨﺼﺎت شخصی و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺎزى ﻫﺎ را ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ. ﻣﻼكﻫﺎى ورود ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺪم دوره ﺳﻴﻜﻞ قاعدگی، ﻋﺪم ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى ﻣﺪﻧﻈﺮ، ﻋﺪم ﻣﺼﺮف ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر میباشد. ﻫﺮ ١٠ ﻧﻔﺮ ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ. ﻫﻤﻪ ﺗﺴﺖﻫﺎ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، از Hypothalamic-Pituitary-Adrenal axis ١ ٢ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺧﺬ ﮔﺮدﻳﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺰاق ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك از ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ اﺧﺬ ﺷﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﺑﺰاق در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﺎﻟﻜﻮن ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ١٠ ﻣﻴﻠﻴﻠﻴﺘﺮ ﺟﻤﻊ آورى ﺷﺪه و در ﻓﺮﻳﺰر ٢٠- درﺟﻪ سانتی ﮔﺮاد ﺣﻔﻆ ﺷﺪﻧﺪ. در روز آزﻣﺎﻳﺶ اﺑﺘﺪا ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در دﻣﺎى معمولی اﺗﺎق ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ دور ٣٠٠٠ ﺑﻪ ﻣﺪت ٥ دﻗﻴﻘﻪ، ٢٠ ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﺗﺴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزى ﺷﺪ، ﺳﭙﺲ ﺑﺮاى ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺑﺰاﻗﻲ از ﻛﻴﺖ اﻻﻳﺰا ﻛﻮرﺗﻴﺰول انسانی (Cortisol ELISA KIT, (Diagnostics Biochem Canada Inc, dbc و اﻟﻔﺎ اﻣﻴﻼز (از ﻛﻴﺖ ﭘﺎرس آزﻣﻮن) ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﺗﻮﻛﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﺣﻴﻦ اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺮك ﺗﺮس در ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ٥ سیسی ﺧﻮن از ﺷﺮﻳﺎن ﺑﺎزو ﮔﺮوه تجربی ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎى ﻫﭙﺎرﻳﻦ دار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ، ﭘﺲ از ﺟﺪا ﺳﺎزى ﺳﺮم ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ از ﻛﻴﺖ تخصصی و دﺳﺘﮕﺎه اﻻﻳﺰا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﺗﻮﻛﻞ وﻳﮋه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺣﺪود ٣٥ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻮد. ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه EEG 2 اﻳﻤﻮﺗﻴﻮ ١٤ﻛﺎﻧﺎﻟﻪ، اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﮔﺮوه تجربی ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻼﻳﻦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ.ﺳﭙﺲ دادهﻫﺎ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪه و ﻧﻮﻳﺰﻫﺎ و اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت از آنﻫﺎ ﺣﺬف ﺷﺪ. و داده ﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرسی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ویژگیﻫﺎى ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎى ﻳﺎدﮔﻴﺮى ﻣﺎﺷﻴﻦ آنها ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﺷﺪ. در ﭘﺎﻳﺎن دادهﻫﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ و اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎ ﺗﺴﺖ ﺷﺪ.
آﻧﺎﻟﻴﺰ دادهﻫﺎ
آﻧﺎﻟﻴﺰ دادهﻫﺎى آﻣﺎرى ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار R و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﻠﺐ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ.دادهﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ±اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر اﺳﺘﺎﻧﺪارد (Mean±SEM) ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮاى ﺗﻌﻴﻴﻦ معنیدار ﺑﻮدن اﺧﺘﻼف در ﮔﺮوه از آزﻣﻮن تی ﻣﺰدوج Paired t-Test اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. ٠٥.٠P< ﻣﺮز ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮدن اﺧﺘﻼف در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ.
٣-ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ
بررسیﻫﺎى ﻫﻮرﻣﻮنی ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد .ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى اﻓﺰاﻳﺶ معنیدار ﻧﺸﺎن داد(ﺷﻜﻞ ١).ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻟﻔﺎ اﻣﻴﻼز بزاقی درﮔﺮوه تجربی ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك اﻓﺰاﻳﺶ معنیدار ﻧﺸﺎن داد(ﺷﻜﻞ ٢).ﺑﺮرسیﻫﺎى ﻫﻮرﻣﻮناکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ ﺳﺮمی در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺮك ﺗﺮس در ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﺸﺎن داد(ﺷﻜﻞ ٣).
اﻧﺎﻟﻴﺰ ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﺎزى ﻧﺸﺎن از اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺮس و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان ﺗﺸﺎﺧﺺ ﺗﻮﺟﻪ در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮبی ﺷﺪ(ﺷﻜﻞ ٥و٦).
ﺷﻜﻞ١.ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺑﺰاق ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ
ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺑﺰاقی در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮبی ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى اﻓﺰاﻳﺶ معنیدارى ﻧﺸﺎن داد. 0/1p**
شکل2. تغییرات غلظت الفا آ میلاز بزاق گروه آزمایش
نتایج تحقیق نشان داد تغییرات غلظت الفا امیلاز بزاقی در گروه تجربی بعد از انجام بازی ترسناک نسبت به قبل بازی افزایشی معنی داری نشان داد.0/01<p***
شکل 3. تغییرات غلظت اکسی توسین سرمی خون گروه آزمایش
نتایج تحقیق نشان داد غلظت اکسی توسین سرمی در بازیکنها بعد از انجام بازی ترسناک نسبت به قبل بازی افزایش معنیداری نشان داده.0.05>p*
ﺷﻜﻞ ٤ .ﺷﻤﺎﻳﻲ از ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮى اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﺑﺮ روى ﺳﺮ اﻓﺮاد
ﻧﻤﻮدار٥. ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان اﻧﺮژى اﺳﺘﺮس ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ
ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ اﻓﺮادى ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب و اﺳﺘﺮس اﺟﺘﻤﺎعی دارﻧﺪ ﻳﺎ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪات اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮار میﮔﻴﺮﻧﺪ، ﻧﻴﻤﻜﺮهى ﭘﻴﺸﺎنی راﺳﺘﺸﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮروﻓﻴﺪﺑﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮاى ﺑﺮرسی ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان اﺳﺘﺮس ﺑﺎیستی ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻐﺰ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻴﻤﻜﺮه در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﻴﺸﺎنی را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ.
دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ نسبی ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪ معنی ﻣﻴﺰان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ نسبی ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻟﻔﺎ در ﻧﻤﻴﻜﺮهى ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺳﺖ.ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺮس ذﻛﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرسی و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ.
ﻧﻤﻮدار٦. ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان اﻧﺮژى ﺗﻮﺟﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ
ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى BCI ، ﭼﻪ در ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺎلینی (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى ﻫﻤﭽﻮن ﺑﻴﺶ ﻓﻌﺎل) - از ﻣﻴﺰان اﻧﺮژى ﺑﺎﻧﺪ ﺗﺘﺎ در ﻧﺎﺣﻴﻪى FC و ﻧﺴﺒﺖβ/θ ﺑﺮاى ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺘﻔﺎده میﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ﻣﻴﺰان اﻧﺮژى ﺑﺎﻧﺪ ﺗﺘﺎ در ﻧﺎﺣﻴﻪى FC و ﻧﺴﺒﺖ β/θ اﻧﺮژى در ﻧﺎﺣﻴﻪى ﭘﻴﺸنی ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﺟﻪ ارﺗﺒﺎط دارد.
٤- ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮى
اﻓﺰاﻳﺶ روز ﺑﻪ روز بازیهای رایانهای، ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاى ﻣﺘﻔﺎوت، سبکهای ﻣﺘﻔﺎوت و اﺛﺮات ﻣﺘﻔﺎوت از ﻟﺤﺎظ رواﻧﺸﻨﺎسی و ﻋﺼﺐ ﺷﻨﺎختی ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺴﺘﺮده در اﻳﻦ ﺣﻮزه میباشیم..ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن دادهﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮات بازیهای رایانهای ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاى و ﺳﺒﻚ ﺑﺎزى، ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ دارد( Anderson,٢٠٠٤ ; Anderson & Bushman, ٢٠٠١ ; Ivory & Kalyanaraman,٢٠٠٧).ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎى آﻧﺰﻳﻢ اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز ﺑﺰاﻗﻲ ﻧﺸﺎن از اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺷﺪ( Urs M Nater & Rohleder,٢٠٠٩). از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﺛﺮ ﮔﺬارى بازیهای رایانهای ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس - ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ - آدرﻧﺎﻟﻴﻦ ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺗﺮﺷﺢ ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول میﺷﻮد. درواﻗﻊ ﺑﺎزىﻫﺎى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺳﺒﺐ ﺗﺮﺷﺢ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻮرﺗﻴﺰول و اﻳﺠﺎد اﺳﺘﺮس ﺷﺪﻳﺪ میﻛﻨﺪ( Urs Markus Nater et al.,٢٠٠٦ ; Sharma, Khera, Mohan, Gupta, & Ray,٢٠٠٦).ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺘﺮس میتواند ﻣﺜﺒﺖ و ﻳﺎ ﻧﻘﺶ منفی ﺑﺮاى ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎختی ﻓﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺮوه ﻧﻮروﮔﻴﻢ اﺳﺘﺮس ﻧﺎشی از ﺗﺮس در بازیهای راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم Feer Stress ﻧﺎﻣﻴﺪه میﺷﻮد.ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺮس ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﺷﻨﺎختی میﺑﺎﺷﺪ( Aliyari et al., ٢٠١٨ ; Lupien, McEwen, Gunnar, & Heim,٢٠٠٩). ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎیی اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪاز اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى اﻓﺮاﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد.اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ ﻫﻮرﻣﻮن ﻧﻮروﭘﭙﺘﻴﺪى اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن در ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس از ﻧﻮروﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ ﺗﺮﺷﺢ میﮔﺮدد.ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﻘﺶ مهمی در ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎعی، رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪى ، درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى روانی و عصبی اﻓﺮاد دارد.ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ در زﻣﺎن ﺗﺮس ،اﺳﺘﺮس و اﺿﻄﺮاب ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺗﺮﺷﺢ اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ( Aliyari et al.,٢٠١٨ ; Lupien et al .,٢٠٠٩) ..ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﻏﻴﺮ طبیعی ﻫﻮرﻣﻮن ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﻫﻮرﻣﻮن اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزدارﻧﺪه میﺷﻮد( Gordon, Zagoory-Sharon, Leckman, & Feldman,٢٠١٠ ; Heinrichs et al .,٢٠٠٣)). اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻮرﻣﻮن اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮبی ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺑﺎزﻳﻜﻦﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻌﺪاز اﻧﺠﺎم ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ داد. اﻓﺰاﻳﺶ اکسی ﺗﻮﺳﻴﻦ، ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﻣﻬﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺮسی ﺗﺮس ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺎﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮﺷﺢ اﻳﻦ ﻫﺮﻣﻮن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﻫﻢ میﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﺮﺷﺢ آن در ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻗﺎن میﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎن اﺛﺮات ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﻫﻢ و اﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ، ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻓﺮد و ﻫﻢ بستگی ﺑﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺎزى دارد ( Driscoll, Hamilton, Yeo, Brooks, & Sutherland,٢٠٠٥ ; Lupien et al .,٢٠٠٩) ).ﺛﺒﺖ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰى ﺗﻨﻬﺎ روشی ﻏﻴﺮ ﺗﻬﺎجمی اﺳﺖ ﻛﻪ میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺤﻈﻪاى اﺣﺴﺎﺳﺎت (ﺗﺮس،اﺳﺘﺮس،ﺗﻮﺟﻪ، ﺗﻤﺮﻛﺰ) ﻓﺮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد. ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى EEG ﻧﻤﺎﻳﺎنﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎى اﻟﻜﺘﺮیکی ﻣﻐﺰ میﺑﺎﺷﻨﺪ. اﻳﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎ ﺣﺎوى اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪى راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻐﺰ ﺑﻮده و از اﻳﻦ رو ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎى زﻳﺎدى، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﭘﺰشکی و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژیکی و ﻧﺎﻫﻨﺠﺎرىﻫﺎى ﻣﻐﺰى دارﻧﺪ( Hassan et al.,٢٠١٨ ; Ubilluz, Delgado, Marcillo, & Noboa,٢٠١٨).آﻧﺎﻟﻴﺰ ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى بازیکنان ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﻴﺎس ﺳﻨﺠﺶ اﺳﺘﺮس ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮى ﻧﺸﺎن داد و ﺗﻮان اﻧﺮژى ﺑﺎﻻﺗﺮى ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ.از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ در ﻣﻘﻴﺎس ﺳﻨﺠﺶ ﺗﻮﺟﻪ، درآﻧﺎﻟﻴﺰ ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻐﺰى ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺗﻮان اﻧﺮژى ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺸﺎن داد. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﺑﺎزىﻫﺎى دوﻧﺪه( (Runer game ﺳﻄﺢ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻮرﺗﻴﺰول در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮبی کمی اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد. اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺮس از ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎزى میﺑﺎﺷﺪ .ﺗﺮس از ﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎزى ﺳﺒﺐ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺮﺳﻲ - ﺗﺮس میﺷﻮد .اﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﺮس ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻮﺟﻪ، ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﺎزﻳﻜﻦ و ﻫﻤﺎهنگی ﺑﻴﻦ ﺣﺲ ﺑﻴﻨﺎیی و ﺣﺲ ﺣﺮکتی ﻋﻀﻼت اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﺑﺎزﻳﻜﻦ میﺷﻮد .اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﺮس ﻣﺤﺪودLimit Stress اﺳﺖ( Aliyari et al., ٢٠١٨). ﺑﺮﻋﻜﺲ اﺳﺘﺮس ﺣﺎﺻﻞ ازﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺳﺒﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻏﻴﺮ طبیعی ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺮسی -ﺗﺮس ﺷﺪه و ﻧﻘﺶ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎى ﺷﻨﺎختی دارد اﻳﻦ اﺳﺘﺮس Feer Stress ﻧﺎﻣﻴﺪه میﺷﻮد ﻛﻪ در ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺘﮕﺎه عصبی اﻓﺮاد اﻋﻤﺎل میﺷﻮد .اﻳﻦ اﺳﺘﺮس ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻨﺎختی ﺗﻮﺟﻪ میﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎزى ﭘﺎزلی ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻل و ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى در ﻣﻐﺰ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻮب ﭘﺮى ﻓﺮوﻧﺘﺎل میﺑﺎﺷﺪ درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺮسی ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل میﺷﻮد و ﻣﻴﺰان ﻛﻮﺗﻴﺰول و اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز ﻛﺎﻫﺶ میﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ میﺗﻮان از اﻳﻦ اﺳﺘﺮس ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺮس ﻣﻨﻄﻘﻲLogic stress ﻧﺎم ﺑﺮد( Russoniello, O’Brien, & Parks, ٢٠٠٩).درﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮى ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎى اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻛﻮرﺗﻴﺰول و ﺳﻄﺢ اﻟﻔﺎ آﻣﻴﻼز در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻲ دار ﻧﺸﺎن داد از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻧﺎﻟﻴﺰ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎى ﻣﻐﺰى ﮔﺮوه ﺗﺠﺮبی ﻫﻢ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان اﺳﺘﺮس ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزى ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻨﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزى ﺷﺪ . ﭘﺲ ﺑﺎزىﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى ﺗﺮﺳﻨﺎك در ﻃﻮﻻنی ﻣﺪت میﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ داﺋﻤﺎ در ﺣﺎل دﻟﻬﺮه و اﺳﺘﺮس و ﺗﺮس ﺷﺪﻳﺪ ﻫﺴﺖ و ﻣﺤﻮر ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ و ﻏﺪه آدرﻧﺎل ﻫﻤﻪ در ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎده ﺑﺎش و ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻮرﺗﻴﺰول ﺗﺮﺷﻊ میﺷﻮد ( van Stegeren, Wolf, & Kindt, ٢٠٠٨ ; Yuen et al .,٢٠١٢) ﺑﺎزىﻫﺎى ﺗﺮﺳﻨﺎك دراز ﻣﺪت میﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻟﻤﺎنﻫﺎى ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻓﺮد ﻣﺜﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ، ﺗﻮﺟﻪ، ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى و ﺣﺎﻓﻈﻪ را دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻛﻨﻨﺪ. Fear stress ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼل در ﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﺮﺳﻲ ﺷﺪه و ﺳﻴﻨﺎﭘﺴﻬﺎى عصبی را ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮرآﺛﺎر زﻳﺎﻧﺒﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮوز رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﺧﺸﻦ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و ﺑﺪﻧﺒﺎل ان اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﻳﺠﺎد میﺷﻮد( Aliyari et al.,٢٠١٨ ; Duman & Aghajanian,٢٠١٢ ; Hunter, McCarthy, Milne, Pfaff, & McEwen,٢٠٠٩ ; Vasterling, Brailey, Constans, & Sutker, ١٩٩٨).ﺑﺮاى ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎى ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺜﺒﺖ در ﺑﺮوز رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﺳﺎﻟﻢ ،آﺳﻴﺐ ﺷﻨﺎسی بازیها ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎزى ﻫﺎى ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺿﺮورى میﺑﺎﺷﺪ.
نویسندگان:
1- ﺣﺎﻣﺪ علی ﻳﺎرى، دانشگاه برق و رایانه و فناوری اطلاعات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
2- ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻛﺎظمی، مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی بقیته الله
3- ﻫﺪاﻳﺖ ﺻﺤﺮایی، مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی بقیته الله
4- ﺑﻬﺮوز ﻣﻴﻨﺎیی بیگدلی، دانشکده کامپیوتر، دانشگاه علم و صنعت ایران
6- ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ دﻟﻴﺮى، دانشکده مهندسی کامپیوتر، دانشگاه علم و صنعت ایران
7- ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺤﺮایی، دانشکده، دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
8- ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪعلی حسینی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
9- زﻫﺮا دﻫﻘﺎنی ﻣﺤﻤﺪآﺑﺎدى، گروه آمار دانشگاه علوم ریاضی، دانشگاه الزهرا